Vuurvogel | Phoenix Opleidingen | over kunstenaar Eelko van Iersel

Phoenix Opleidingen is een vrijplaats; een plek voor iedereen die bereid is naar zichzelf te kijken, echt contact wil maken en de eigen potentie voluit wil leren leven. Een plek voor wie vastloopt in het leven en weer in beweging wil komen, maar ook voor wie verlangt naar duurzame groei en zich persoonlijk of professioneel verder wil ontwikkelen. Ruim tien jaar lang geeft Phoenix Opleidingen zijn eigen blad uit, de Vuurvogel. Boordevol artikelen over het gedachtegoed van Phoenix. In “Vuurvogel 15” is het thema “Landen van herkomst” met daarin een artikel over de twee schilderijen die Phoenix heeft aangeschaft van kunstenaar Eelko van Iersel. Met daarin o.a. zijn visie, inspiratie en gedachtegoed.

Thuis komen

De zachte kracht achter het sterke welkom van Phoenix

Het pand aan de Nieuwe Gracht is robuust, hier en daar vrij donker, en overal is het welkom voelbaar. De inrichting met haar aandacht voor detail, en de kunstwerken die er zijn, dragen er veel aan bij dat het gebouw aanvoelt als zo´n ´tempel´ om thuis te komen. Sinds kort hangen er twee schilderijen van kunstenaar Eelko van Iersel. Niet helemaal figuratief, niet helemaal abstract. Maar iets er tussen in. De zachte kracht achter het sterke welkom van Phoenix is een vrouw. Jannie Veenbaas vertelt over de achtergrond van haar keuze. Eelko van Iersel licht toe.

Ze past op haar kleindochter, en we reflecteren een moment op onze huizen van herkomst. ‘Ik vind het belangrijk dat mijn kleinkinderen, net als mijn kinderen, van jongs af aan weten dat ze uit meer voortkomen dan hun eigen ouders’, vertelt Jannie. Achter haar woorden klinkt haar vroegere gemis aan geborgenheid door. Het interview gaat vooral over de plek waar mensen vanuit hun diverse huizen en landen van herkomst welkom zijn. Welkom creëren – een speciaal talent dat uit dit gemis voorkwam. Waarom dit werk van deze kunstenaar? Even is het stil. Ze zoekt naar de juiste woorden om het gevoel achter haar keuze uit te drukken. ‘Voor de tussenruimte zocht ik naar meer verbinding, meer aarde energie ook, vertelt ze. Via een cursist hoorde ik dat Eelko van Iersel een phoenix had geschilderd die misschien geschikt zou zijn voor ons. Die phoenix was het niet, maar ik zag wel ander werk dat me aansprak.’ ‘Ik ben een kijker’, gaat ze verder. ‘Ik ben gek op woningen, en het inrichten van omgevingen die kloppen. Welkom uitstralen. Ik loop altijd met een extra oog hiervoor rond en als ik iets zie kan ik snel beslissen.’

Tussen ruimten
‘Vanaf het begin wilden we een plek creëren waar mensen kunnen rusten en als ze dat willen naar binnen kunnen buitelen om daarna met iets meer ruggensteun het leven in te gaan. Het welkom naar de mensen toe toont zich in de sfeer van het totaal van de gebouwen en de ruimtes. Toen we begonnen in Overvecht wist ik hoe belangrijk het voor Wibe was om zijn eigen plek te hebben. Ik dacht toen dat ik vooral voor hem, voor de cursisten en voor de cliënten de ruimtes zo inrichtte dat ‘het klopte’, van binnen en van buiten. Pas later realiseerde ik mij hoezeer ik mijn eigen welkom heb gecreëerd.’ Wanneer klopt een ruimte? Weer is het even stil, zoveel gaat op gevoel. ‘Een ruimte klopt als ik me kan ontspannen, als ik me veilig voel en me kan overgeven. Dit gaat voorbij esthetiek, ook praktische voorwaarden tellen. Kleuren zijn daarbij heel belangrijk: elke kleur heeft zijn eigen trilling. De kleuren van het schilderij passen bij de tussenruimte: roestbruin voor aarde en daarboven blauw en lila dat staat voor het etherische, meer subtiele. Zo verbindt het hemel en aarde in een ruimte die zich daar ergens tussen in bevindt. Wie de tijd neemt om voor de schilderijen van Eelko van Iersel te staan, kan een bepaalde diepte ervaren alsof je er in kan verdwijnen. In die diepte is het stil, en kun je even – als is het maar een moment in de tijd – loskomen van je eigen wereld. In die tussenruimte kunnen nieuwe gedachten over de werkelijkheid ontstaan.’

“Ik hoop dat dit werk ertoe bijdraagt om nieuwsgierig te zijn naar de eigen gelaagdheid, die ook zo hoort bij het leven” [Jannie Veenbaas]

Modern mooi
Het witte werk van Petra Vonk hangt er al veel langer, en toch kan ik het niet laten om ook daarop door te vragen. Een kunstenares die zegt dat ze kunst breit, aanvankelijk voelde dit voor Jannie niet als een directe uitnodiging, maar ze ging toch en was onmiddellijk verkocht. ‘Wil je nooit meer zeggen dat je kunst breit’, zei ze tegen haar. ‘Dit is modern, mooi en verfijnd.’ Weer valt de zorgvuldigheid van haar keuze op. Het werk ontstond in samenwerking met de kunstenares als organisch antwoord op de praktische vraag van een geluiddichte wand, het motief van de vogel past bij Phoenix. Ook de tussengordijnen zijn van Petra Vonk. In de grote ruimte geeft Wibe al zoveel omhulling, zegt Jannie, dat de gordijnen iets verder richting toiletten werden aangebracht, boven werden ze direct in de ruimte zelf opgehangen.

Oplichten uit de diepere laag
In gesprek met Eelko van Iersel (1976) is eenzelfde zoeken naar de juiste woorden op te merken als bij Jannie. ‘Abuela Tierra’, de titel van het schilderij in de tussenruimte verwijst naar de Grote moeder, grootmoeder aarde. Tegelijk is het een eerbetoon aan zijn eigen grootmoeder die stierf toen hij het schilderde. ‘De ervaring van samensmelten met de energie en de draagkracht van de aarde die ik in dit doek hebben willen leggen, deed ik op in sjamanistische zweethutten. Daar realiseerde ik mij voor het eerst dat ik een boodschap van heling te brengen heb met mijn werk.’ Boven de roestbruine energie van de aarde bevindt zich in het blauw van dit doek de spirit World –‘zelf heb ik ze nooit ontmoet, de spirits’, voegt hij er aan toe. Hij heeft er wel contact mee: zijn inspiratie is direct verbonden met ‘spirit’, of geest.

Eelko’s werk is steeds opgebouwd uit lagen. Op een robuuste ondergrond van verschillende verfsoorten en zand schildert hij een laag koperverf. Van de sjamanen leerde hij dat koper de verbinding vormt tussen het aardse en het kosmische. Toeval? Pas daarna brengt hij zijn heldere kleuren aan met olieverf – met zijn handen, hij gebruikt geen kwasten en penselen. Het schilderij in de tuinkamer heet La isleta, eilandje. Zijn schilderijen dragen landschappelijke elementen, maar zijn eerder abstract dan figuratief. Wij, de toeschouwers, kunnen onze eigen beelden en herinneringen ontmoeten.

La isleta is qua kleur vooral een blauw wit schilderij, maar wie langer kijkt ziet veel meer kleuren. Als Eelko schildert is hij voortdurend in dialoog met zijn doek: ‘Ik weet nooit waar het precies naar toe gaat.’ Bijzonder vindt hij hoe in het laag over laag schilderen soms onverwacht stukjes kleur uit een onderlaag oplichten, die dan heel bepalend zijn. Herkenbaar? Eelko: Toen ik mijn schilderijen kwam brengen ontmoette ik binnen Phoenix mensen die verder kijken dan de oppervlakte van mijn schilderijen en op een diepere laag contact maken.’

spiegels van het gemis
‘Net als iedereen aanschouw ik ook vaak oppervlakkig, maar als ik langer kijk en het contact aanga ontstaat er een dialoog. Kunst is net als de natuur niet alleen om bekeken te worden, kunst kijkt terug. Een schilderij fungeert als een spiegel die je eigen ervaring reflecteert, precies zoals het is. Eenzaamheid, verdriet of boosheid kunnen in contact met mijn schilderijen iets meer bedding krijgen. De sfeer en de kleur van de schilderijen hebben een helende functie.’ Zijn wens is dat zijn schilderijen de liefde, het licht en de ruimte brengen om mensen uit te nodigen om thuis te komen, in hun eigen ziel. Dat past wel bij Phoenix.

Wietske Jansen Schoonhoven is samen met Andrea Slee eigenaar van Innercompas Opleidingen voor Eigen (vrouwelijk) Leiderschap.